ადგილობრივი სახელწოდება
ჭეჭკეტა (1), მჭადა (კახ.) (2), ჭადუა (ოკრიბ., იმერ., ლეჩხ.,) (3).
აღწერა
ქუდი — 5–20 სმ-მდე დიამეტრის. თავდაპირველად ამოზნექილი, შემდეგ ძაბრისებრ ჩაღრმავებული, ნაზი ბოჭკოებით დაფარული ზედაპირით, მოყავისფრო-მონარინჯისფრო. ფირფიტები ხშირი, ფეხის მიმართ ოდნავ დაღმავალი, მოთეთრო-მოყვითალო ან ღია კრემისფერი. ფეხი — 6–9 სმ-მდე სიგრძის და 1–2.5 სმ-მდე სისქის, მკვრივი, ხავერდოვანი ზედაპირით, ქუდის ფერი ან უფრო ღია. რბილობი — თეთრი ან მოთეთრო, მკვრივი, მყიფე, ახასიათებს მოტკბო გემო, ჰაერზე მუქდება, გადატეხვისას გამოყოფს მოთეთრო რძისმაგვარ წებოვან სითხეს. სპორები — სფეროსებრი, ხორკლიანი, უფერული 6.5-9.5 X 5.5-9 მკმ.
ჰაბიტატი — იზრდება ნიადაგზე, ფოთლოვან და შერეულ ტყეში, იშვიათად წიწვოვან ტყეში, ზაფხულ-შემოდგომით.
გავრცელება — მთელ საქართველოში (4).
გამოყენება
საჭმელ სოკოდ ითვლება, საკვებად გამოიყენება როგორც ახალი, ისე დამწნილებული და დამუჟუჟებული. ზოგან მას მჭადას (ჭადილოს) ეძახიან (1).
წყარო
1. ნახუცრიშვილი, ი. (2007) საქართველოს სოკოები. თბილისი: ბუნება პრინტი.
2. მაყაშვილი, ა. (1991) ბოტანიკური ლექსიკონი: მცენარეთა სახელწოდებანი. საქ. მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – მე-3 გამოცემა. თბილისი: მეცნიერება.
3. ღლონტი, ალ. (1974) ქართულ კილო-თქმათა სიტყვის კონა. თბილისი: განათლება.
4. ნახუცრიშვილი, ი., ყანჩაველი, ქ. და სხვ. (1986) საქართველოს სპოროვან მცენარეთა ფლორა (კონსპექტი). საქ. სსრ მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – თბილისი: მეცნიერება (რუსულად).
Local Name
Ch’ech’k’et’a (1), Mch’ada (kakh.) (2), Ch’adua (okrib., imer., lechkh.,) (3).
Description
Cap: The cap is 5–20 cm, at first convex with an inrolled margin, becoming flat, with a central depression, shallowly vase-shaped, or (rarely) with a slight bump over the disc, the margin even, smooth or slightly wrinkled, but usually finely velvety to the touch, at least when young, brownish orange, orangish brown, or sometimes lighter, sometimes darker. Gills are attached to the stem or running slightly down it, close, creamy white, discoloring brown where injured, often forking near the margin. Stem: The stem is 6–9 cm tall, 1–2.5 cm thick, colored like the cap or paler, equal or tapering to base, smooth, solid. Flesh: The flesh is white, staining slowly brown when sliced. Milk white, copious, sometimes becoming brownish on exposure to air, staining tissues brown, staining white paper brown, taste mild. Spores: The spores are 6.5–9.5 X 5.5–9 µm, subglobose or broadly ellipsoid, with low warts, colourless.
Habitat: On soils, in mixed woodland, mostly in leafy and rarely in coniferous forests. Season: Summer, autumn.
Distribution: All regions of Georgia (4).
Uses
Edibility: Edible when fresh and marinated. In some regions of Georgia this mushroom is also known under the name of Mch’ada or Ch’adilo (1).
References
1. Nakhutsrishvili, I.G. (2007) Fungi of Georgia. Tbilisi: Buneba Printi.
2. Makashvili, A. (1991) Botanical Dictionary. Tbilisi: Metsniereba.
3. Ghlonti, A. (1974) Dictionary of the Georgian Dialects. Vol. I. Tbilisi: Ganatleba.
4. Nakhutsrishvili, I.G., et al. (1986) Flora of Spore-producing Plants of Georgia (Summary). Tbilisi: Metsniereba (Russian).