Lepista nuda (Bull.) Cooke

DSCN1752

Lepista nuda

ადგილობრივი სახელწოდება
იისფერა (1).

აღწერა
ქუდი — 5–15 სმ-მდე დიამეტრის. თავდაპირველად ბრტყლად ამოზნექილი, ხორცოვანი, გლუვი და პრიალა ზედაპირით, თხელი, ხშირად ტალღოვანი ან ტალღისებურად ამოზნექილი კიდეებით; მუქი იისფერი, შემდეგ შედარებით უფერული. ფირფიტები ხშირი, თხელი, კბილით შეზრდილი ან თითქმის თავისუფალი, იისფერი, შემდეგ შედარებით უფერული, მოყავისფრო ელფერით. ფეხი — 4–9 სმ-მდე სიგრძის და 1–2 სმ-მდე სისქის, მკვრივი, ცილინდრული, ძირისკენ ოდნავ გამსხვილებული, იშვიათად კვერთხისებური, გლუვი, სიგრძივ-ბოჭკოვანი, ზედა ნაწილში (ქუდის ქვეშ) ბამბისებრი ნაფიფქით, თავდაპირველად მუქი იისფერი, მოგვიანებით მოიისფრო-მონაცრისფრო, მომწიფებისას შედარებით უფრო ღია შეფერილობის. რბილობი — ხორცოვანი, მკვრივი, ღია იისფერი, მოგვიანებით უფრო რბილი, ღია ბეჟი ან ოხრა-კრემისფერი, სუსტად გამოხატული ანისულის დამახასიათებელი სასიამოვნო გემოთი და სუნით. სპორები — კვერცხისებრ-ელიფსური, ოდნავ ხავერდოვანი, ღია მოვარდისფრო ან უფერული, 6–8 X 4–5 მკმ.
ჰაბიტატი — იზრდება ნიადაგზე, ფოთლოვან და წიწვოვან ტყეში, ზაფხულ-შემოდგომით.
გავრცელება — აფხაზეთი, ჯავახეთი, თბილისი (2).

გამოყენება
საჭმელ სოკოდ ითვლება, საკვებად გამოიყენება ახალი (1).

შენიშვნა: Lepista nuda-ს და Lepista sordida-ს, ადგილობრივი მოსახლეობა ერთმანეთისგან თითქმის ვერ ანსხვავებს, ორივეს იყენებს საკვებად.

წყარო
1. ნახუცრიშვილი, ი. (2007) საქართველოს სოკოები. თბილისი: ბუნება პრინტი.
2. ნახუცრიშვილი, ი., ყანჩაველი, ქ. და სხვ. (1986) საქართველოს სპოროვან მცენარეთა ფლორა (კონსპექტი). საქ. სსრ მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – თბილისი: მეცნიერება (რუსულად).

Local Name
Iispera (1).

Description
Cap: The cap is 5–15 cm, convex with an inrolled margin when young, becoming broadly convex to nearly flat or with an uplifted, wavy margin in age, surface smooth, slightly tacky when moist, sometimes finely cracked over the center, usually dull purple, or purplish with brown shades when fresh, fading to brownish, flesh-colored, tan, or paler but sometimes brown or buff from the beginning. Gills are attached to the stem, sometimes by a notch or beginning to run down it, close or crowded, pale lavender to lilac, fading to buff, pinkish-buff, or brownish. Stem: The stem is 4–9 cm long, 1–2 cm thick, equal, or enlarged at the base, dry, finely hairy, or mealy near the apex. pale purple or colored like the gills. becoming brownish in age. Flesh: The flesh is thick, soft, purplish to lilac-buff or whitish, taste not distinctive, pleasant, or slightly bitter, odor fragrant. Spores: The spores are 6–8 X 4–5 µm, ellipsoid, roughened or sometimes smooth, pale pinkish or colourless.
Habitat: On soils, in leafy and coniferous forests or in urban settings. Season: Summer, autumn.
Distribution: Abkhazeti, Javakheti, Tbilisi (2).
Uses
Edibility: Edible when young and fresh (1).

Note: For locals there is almost no difference between Lepista nuda and Lepista sordida, they’re using both species as an edible mushrooms.

References
1. Nakhutsrishvili, I.G. (2007) Fungi of Georgia. Tbilisi: Buneba Printi.
2. Nakhutsrishvili, I.G., et al. (1986) Flora of Spore-producing Plants of Georgia (Summary). Tbilisi: Metsniereba (Russian).