Suillus granulatus (L.) Roussel

Suillus granulatus

ALL

ადგილობრივი სახელწოდება
ხორკლებიანი დუმასოკო (1).

აღწერა
ქუდი — 3–10 სმ-მდე დიამეტრის. თავდაპირველად ნახევრად ბურთისებრი, შემდეგ გაშლილი, დასაწყისში მოწითალო-მოჟანგისფრო, მოყავისფრო-მურა, შემდეგ მოყვითალო-ოხრა, გლუვი, ლორწოვანი ზედაპირით. ქუდის ქვედა მხარეს განვითარებული წვრილი და მომრგვალო ფორების შრით (ჰიმენოფორი), მკრთალი ან ღია ყვითელი, მოგვიანებით ოხრა-ჩალისფერი ან მდოგვისფერ-კრემისფერი, ზოგჯერ მკრთალი მურა-მომწვანო ელფერით. ფეხი — 4–8 სმ-მდე სიგრძის და 1–2 სმ-მდე სისქის, მთლიანი, ცილინდრული, მკვრივი, საყელოს გარეშე, უმეტესად წვრილხორკლიანი ზედაპირით, თეთრი, მოთეთრო, მოთეთრო-მოყვითალო ან მკრთალი ყვითელი. რბილობი — ხორცოვანი, ელასტიური, ჯერ მოთეთრო, შემდეგ მოყვითალო, ჰაერზე ფერს არ იცვლის, მომჟავო გემოთი და სუსტად გამოხატული ხილის სუნით. სპორები — თითისტარისებრი ან მოგრძო-ელიფსური, გლუვი, მოყვითალო-ჟანგმიწისფერი, მოყვითალო-მოყავისფრო, 8–10 X 3–4 მკმ.
ჰაბიტატი — იზრდება ფიჭვნარებში, ზაფხულ-შემოდგომით.
გავრცელება — საქართველოში ყველგან (2).

გამოყენება
საჭმელ სოკოდ ითვლება, საკვებად გამოიყენება როგორც ახალი, ასევე, დამუჟუჟებული ან დამწნილებული (1).

ქართლი — „დუმა სოკოსაც ვაგროვებთ ფიჭვნარებში“(3).

შენიშვნა: ამ სოკოს იშვიათად აგროვებენ, ძირითადად ნასწავლი აქვთ რუსებისგან და შესაბამისად ზეთას ან „მასლიატას“ უწოდებენ.

წყარო
1. ნახუცრიშვილი, ი. (2007) საქართველოს სოკოები. თბილისი: ბუნება პრინტი.
2. ნახუცრიშვილი, ი., ყანჩაველი, ქ. და სხვ. (1986) საქართველოს სპოროვან მცენარეთა ფლორა (კონსპექტი). საქ. სსრ მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – თბილისი: მეცნიერება (რუსულად).
3. მოძღვრიშვილი, გ. (2015) სოფ. საგურამო, მცხეთა.

Local Name
Khork’lebiani dumasok’o (1).

Description
Cap: The cap is 3–10 cm, convex becoming broadly convex, sticky or slimy, smooth, variable in color but typically buff, yellowish, or pale cinnamon at first, becoming darker cinnamon brown or orange brown, often with the color breaking up in maturity to form a patchwork pattern, without partial veil remnants. Pore Surface: Whitish at first, soon yellowish, often with droplets of cloudy liquid when young, not bruising, or bruising and spotting cinnamon to brownish, pores about 1 mm wide at maturity, not strongly boletinoid but sometimes weakly so in age. Stem: The stem is 4–8 cm long, 1–2 cm thick, equal or with a tapering base, with tiny, tan or brownish glandular dots on the upper half, without a ring, white, developing bright yellow shades near the apex or overall. Flesh: The flesh is thick, whitish at first, but soon pale yellow, not staining on exposure. Spores: The spores are 8–10 X 3–4 µm, smooth, subfusiform, yellowish, ochre or sienna-brown.
Habitat: With various pines. Season: Summer, autumn.
Distribution: All regions of Georgia (2).

Uses
Edibility: Edible when young, fresh and marinated (1).

Kartli — “We gather Duma sok’o in pine forests” (3).

Note: In Georgia rarely gather Duma sok’o, information about these mushrooms mainly came from Russian settlers and accordingly locals often call them Zeta or Masliata.

References
1. Nakhutsrishvili, I.G. (2007) Fungi of Georgia. Tbilisi: Buneba Printi.
2. Nakhutsrishvili, I.G., et al. (1986) Flora of Spore-producing Plants of Georgia (Summary). Tbilisi: Metsniereba (Russian).
3. Modzghvrishvili, G. (2015) Vlg. Saguramo, Mtskheta.