ადგილობრივი სახელწოდება
ხის ხავსი (თუშ.) [1], ფიჭვის ხავსი (თუშ.) [2]
მორფოლოგიური აღწერა
თალუსი თითქმის ბუჩქისებრ-დატოტვილი, ნაკვთები წამოწეული ან მეტნაკლებად მჭიდროდ მიმაგრებული სუბსტრატზე. ზემოთა ზედაპირი ნაცრისფერი ან მუქი ნაცრისფერი, ზოგჯერ გლუვი, მეტწილად კი ხშირი მსხვილი ჩხირისებრი იზიდიებით, ქვემოთა ზედაპირი შავი, ლილისფერი ელფერით და ძალიან იშვიათი რიზოიდებით ან მათ გარეშე. თალუსის ნაკვთები გოფრირებული, დიქოტომიურად ძლიერ დატოტვილი და სუსტად, უფრო ხშირად მხოლოდ ფუძით შეზრდილი სუბსტრატთან. აპოტეციუმები 5-10 მმ დიამეტრის, სპორები 7-10 X 4 -5 მკმ.
ჰაბიტატი
ხემცენარეთა მერქანზე, დამპალ ხეებზე და ხავსიან ქვებზე.
გავრცელება
აფხაზეთი, სვანეთი, რაჭა-ლეჩხუმი, გურია, აჭარა, ქართლი, მთიულეთი, კახეთი, თრიალეთი, ჯავახეთი, მესხეთი [3].
ტრადიციული გამოყენება
თუშეთი – „ხის ხავსია,საღებავად ვიყენებთ, ოქროსფერ-ყვითელი გამოდის“ [1]; „ფიჭვის ხავსია, სამღებრო საქმეში იყენებენ მომწვანო ფერი გამოდის“ [2].
წყაროები
1. მელაიძე, ქ., იჭრიაული, ნ. 2014. სოფ. ალვანი, ახმეტა. 2. ბახტურიძე, ც. 2014. … 3. ნახუცრიშვილი, ი., ყანჩაველი, ქ. და სხვ. 1986. საქართველოს სპოროვან მცენარეთა ფლორა (კონსპექტი). საქ. სსრ მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – თბილისი: მეცნიერება.
Local Name
Khis khavsi (Tush.) [1], pich’vis khavsi (Tush.) [2]
Description
Thallus foliose appearing fruticose with lobes ascending or prostrate on the substrate; upper surface grey or dark grey, smooth or more often with dense peg-like isidia; lower surface black with lilac shade, with or without sparse rhizoids. Lobes corrugated, densely dichotomously branched and weakly attached to the substrate usually only with their base. Apothecia 5-10 mm diam., spores 7-10 X4 -5 µm.
Habitat
On wood, decaying trees and moss-covered stones.
Distribution
Abkhazeti, Svaneti, Racha-Lechkhumi, Guria, Adjara, Kartli, Mtiuleti, Kakheti, Trialeti, Javakheti, Meskheti [3].
Uses
Tusheti – “We use tree moss (khis khavsi) as a dye, it gives golden-yellow colour” [1]; „It’s a pine moss (“pich’vis lhavsi”) used in textile dying, the moss gives greenish colour“[2].
References
1. Melaidze, K., Ichirauli, N. 2014. Vill. Alvani, Akhmeta. 2. Bakhturidze, Ts. 2014. … 3. Nakhutsrishvili, I.G., et al. 1986. Flora of Spore-producing Plants of Georgia (Summary). Metsniereba, Tbilisi.