ადგილობრივი სახელწოდება
ირემა-სოკო, ზღარბა-სოკო (1).
აღწერა
ქუდი — 4–20 სმ-მდე დიამტრის, მურა ფერის, ზედაპირი თავიდან სწორი, შემდეგ კი ჩაზნექილი, კიდეები შეკეცილი, დაფარულია სქელი, დიდი, კონცენტრულად განწყობილი მუქი ყავისფერი ქერცლებით. ფეხი — 2–8 სმ-მდე სიგრძის და 1–2 სმ-მდე სიგანის, ცილინდრული, ზევით თეთრი, ძირისკენ ყავისფერი. ჰიმენოფორი — ქუდი ქვევიდან დაფარულია ფეხისკენ დაღმავალი წაწვეტილი ეკლებით, 5–6 მმ-მდე სიგანის, თავიდან თეთრი, შემდეგ მოყავისფრო. რბილობი — თავიდან ხორცოვანი, მოთეთრო, სპეციფიკური სუნით, მომწარო, შემდეგ რბილობი ხდება მშრალი და მაგარი, მძაფრი უსიამოვნო სუნით. სპორები — თითქმის სფეროსებრი, ხორკლიანი, მუქი ყავისფერი, 5–8.5 X 5–7.5 მკმ.
ჰაბიტატი — იზრდება ნიადაგზე, წიწვოვან ტყეში, განსაკუთრებით ფიჭვნარში, ზაფხულის ბოლოს და შემოდგომით.
გავრცელება — მთელ საქართველოში (3).
გამოყენება
საჭმელ სოკოდ ითვლება, საკვებად გამოიყენება ნორჩობაში, ნედლი (2).
წყარო
1. მაყაშვილი, ა. (1991) ბოტანიკური ლექსიკონი: მცენარეთა სახელწოდებანი. საქ. მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – მე-3 გამოცემა. თბილისი: მეცნიერება.
2. ნახუცრიშვილი, ი. (2007) საქართველოს სოკოები. თბილისი: ბუნება პრინტი.
3. ნახუცრიშვილი, ი., ყანჩაველი, ქ. და სხვ. (1986) საქართველოს სპოროვან მცენარეთა ფლორა (კონსპექტი). საქ. სსრ მეცნ. აკად., ნ. კეცხოველის სახ. ბოტანიკის ინ-ტი. – თბილისი: მეცნიერება (რუსულად).
Local Name
Irema-sok’o, Zgharba-sok’o (1).
Description
Cap: The cap is 4–20 cm across, flattened convex at first later depressed, velvety then felty soon cracking deeply into coarse overlapping upturned scales of a dark reddish or purplish-brown contrasting with the pale pink or flesh-coloured background. Stem: The stem is 2–8 X 1–2 cm, tapering or swollen at the base, whitish at first becoming brownish from the base upwards. Taste slight but bitter after a few minutes, smell slight, not distinctive. Flesh: The flesh is whitish to pale brownish, soft, pulpy. Spores: The spores are 5–8.5 X 5–7.5 µm, brownish, rough, irregularly globose.
Habitat: On sandy soils, in coniferous woods, especially in pine forest. Season: Summer, autumn.
Distribution: All regions of Georgia (3).
Uses
Edibility: Edible when young and fresh (2).
References
1. Makashvili, A. (1991) Botanical Dictionary. Tbilisi: Metsniereba.
2. Nakhutsrishvili, I.G. (2007) Fungi of Georgia. Tbilisi: Buneba Printi.
3. Nakhutsrishvili, I.G., et al. (1986) Flora of Spore-producing Plants of Georgia (Summary). Tbilisi: Metsniereba (Russian).